Σάββατο 3 Φεβρουαρίου 2007

JOSEPHINE BAKER



Στις 3 Ιουνίου συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση μιας γυναίκας οι εμφανίσεις της οποίας στην οθόνη και τη σκηνή των μεγαλύτερων music-hall του πλανήτη έμειναν στην ιστορία: η Ζοζεφίν Μπέηκερ γεννήθηκε στο Σαιν Λούις το 1906, από γονείς που είχαν το μικρόβιο της «μουσικής» και του χορού και της το μετέδωσαν, παρ’ όλο που οι ίδιοι κάθε άλλο παρά μεγάλη καριέρα έκαναν στις τέχνες που αγάπησαν. Η μητέρα της, η Κάρρυ Μακ Ντόναλντ, είχε πάθος με το χορό, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να ξενοπλένει για να μεγαλώσει τη Τζόζεφιν, το παιδί της από τη σχέση της με τον Έντυ Κάρσον, έναν ντράμμερ σε παραστάσεις της Vaudeville, καθώς και τα τρία παιδιά που απέκτησε στη συνέχεια από το γάμο της με τον Άρθουρ Μάρτιν, αφού ο Έντυ την εγκατέλειψε, γιατί δεν άντεχε να έχει μια νέα και ωραία γυναίκα που όμως τριγυρνούσε μ’ ένα μωρό στην αγκαλιά. Κατά τους βιογράφους της, ο χωρισμός αυτός στοίχισε τόσο στη μητέρα της, που άλλαξε και έγινε πολύ σκληρή με τη μικρή, αλλά και με τα άλλα της παιδιά. Η φτώχεια που γνώρισε στα παιδικά της χρόνια η Τζόζεφιν ήταν τέτοια, που ανάγκασε τη μητέρα της να τη στείλει από τα οχτώ της σε σπίτια να καθαρίζει και να βοηθάει στις δουλειές. Η Τζόζεφιν υπέφερε από την κακομεταχείριση στην πρώτη οικογένεια που την πήρε κοντά της τόσο, ώστε κόντεψε να πεθάνει.

Παντρεύτηκε τον πρώτο σύζυγό της πολύ νωρίς, πριν κάν ενηλικιωθεί, την εποχή που δούλευε ως γκαρσόνα σε ένα κλαμπ, ενώ το 1919, άρχισε να περιοδεύει στην Αμερική με την Jones Family Band and the Dixie Steppers. Το 1922 μπήκε ως chorus girl στο Shuffle Along, ένα κανονικό μιούζικαλ του Μπρόντγουέι. Οι σωματικές δυνατότητες της Τζόζεφιν ήταν εξαιρετικές, το ίδιο και η ζωντάνια και το μπρίο της. Το 1925, τη βρίσκει στο Παρίσι, για να χορέψει στο Theatre des Champs-Elysees τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Revue Negre. Σε μια εποχή που η Αμερική ούτε μπορούσε να διανοηθεί ότι οι μαύροι Αμερικανοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, η Ευρώπη μαγεύεται από τις κινήσεις της Ζοζεφίν και την αγκαλιάζει. Ο τρόπος που κινεί τη λεκάνη της, η γύμνια της (γιατί χόρευε γυμνόστηθη, συχνά με κοστούμια που ήταν μόνο μια ζώνη με μπανάνες, ή ρόζ φτερά στα «επίμαχα σημεία»), έκανε τους πιο συντηρητικούς να διαμαρτυρηθούν, όμως η Ζοζεφίν θριάμβευσε γιατί οι εκπρόσωποι της ιντελλιγκέντσιας την αποδέχθηκαν και υποκλίθηκαν μπροστά της. Ακολούθησαν πολλές περιοδείες, παραστάσεις, και μερικές ταινίες όπου στην ουσία έπαιζε τον εαυτό της: την κοπέλα που από τη φτώχεια, καταφέρνει να κάνει μια ζηλευτή και επιτυχημένη καριέρα.

Η Ζοζεφίν, δεν κατάφερε να εξοβελίσει τα στερεότυπα που εστίαζαν στον «ενστικτώδη αισθησιασμό» της, κατάλοιπα φαντασιώσεων με αφορμή την καταγωγή της, αλλά η ίδια υπήρξε απόλυτα συνειδητοποιημένη όσον αφορά στα δικαιώματά της και την ισονομία: δεν αποδέχθηκε ποτέ προσκλήσεις για να παίξει μπροστά σε χωριστά ακροατήρια, έγχρωμο και λευκών και δεν έμεινε ποτέ σε ξενοδοχεία που προορίζονταν για μαύρους, (εννοείται, όλα αυτά στην Αμερική πριν τη δεκαετία του ’60). Συμμετείχε στη μεγάλη πορεία του 1963 για τα ίσα δικαιώματα, και ανακηρύχθηκε γυναίκα της χρονιάς για τους αγώνες της προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο. Αυτή της η συμμετοχή δεν ήταν η μόνη σε κινήσεις που αφορούσαν την ελευθερία: στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, δούλεψε για τη Γαλλική αντίσταση, μεταφέροντας μηνύματα στις παρτιρτούρες της. Για τη δράση της αυτή παρασημοφορήθηκε. Στη διάρκεια της παραμονής τςη στο Μαρόκο τον καιρό του πολέμου, η Ζοζεφίν έπαθε σηψαιμία μετά την γέννηση του μωρού της νεκρού, από την οποία παρ’ ολίγο να πεθάνει, ενώ χρειάστηκε να κάνει υστερεκτομή και επανειλημμένες εγχειρήσεις λόγω των μολύνσεων. Μαζεύοντας το κουράγιο της ξαναγύρισε στις παραστάσεις και τις περιοδείες.
Αργότερα, το όνειρό της για την οικογένεια που δημιούργησε με τον τέταρτο σύζυγό της, τον Τζό Μπουγιόν, εμπνεόταν και αυτό από την ιδέα της αδελφοσύνης και της ισότητας. Η Rainbow Tribe, όπως ονόμασε την οικογένειά της, αποτελούνταν από δώδεκα υιοθετημένα παιδιά, δέκα αγόρια και δύο κορίτσια, από όλες τις φυλές και τις θρησκείες του κόσμου. Δυστυχώς το όνειρο της Ζοζεφίν ξέφυγε από τα όρια καθώς ήθελε τα παιδιά της και η ίδια να έχουν έναν τρόπο ζωής για τον οποίο τα έσοδά της δέν έφταναν, έτσι αναγκάστηκε, παρά το αποχαιρετιστήριο γκαλά που είχε δώσει τη δεκαετία του ΄50, να ξαναγυρίσει πολλές φορές στη σκηνή για να δώσει συναυλίες, προκειμένου να μαζέψει χρήματα. Η Μπριζίτ Μπαρντό, στο απόγειο της δόξας της κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’60, έκανε έκκληση να μαζευτούν τα χρήματα του τεράστιου χρέους της Μπέηκερ, το οποίο ανερχόταν γύρω στα 2.000.000 δολλάρια, οπότε και κινδύνευε να χάσει τον πύργο στον οποίο στέγαζε την οικογένειά της, το περίφημο Les Milandes. Πολλοί διαμαρτυρήθηκαν τότε, αλλά ένα μεγάλο ποσόν μαζεύτηκε και ο πλειστηριασμός αναβλήθηκε. Μερικά χρόνια αργότερα όμως, τίποτε δεν μπόρεσε να τη σώσει, και βρέθηκε να κατοικεί σ’ ενα πολύ μικρό διαμέρισμα με όλη της την οικογένεια. Είχε ήδη υποστεί καρδιακές προσβολές που όμως δεν κατέβαλαν το θάρρος της. Τότε η Γκρέις Κέλλυ της πρόσφερε μια βίλλα στο Μονακό, όπου μπόρεσε να μετακομίσει μαζί με τα παιδιά, που απορροφούσαν πολλή από την ενέργειά της, καθώς εκείνη ήταν σε προχωρημένη ηλικία και εκείνα δεν είχαν γνωρίσει ποτέ την πειθαρχία. Η Ζοζεφίν Μπέηκερ πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία το 1975, τέσσερεις ημέρες μετά από άλλη μια επιστροφή της στη σκηνή, όπου τραγούδησε τις μεγαλύτερές της επιτυχίες και πήρε εξαιρετικές κριτικές.

City210, Μάιος 2006

Δεν υπάρχουν σχόλια: